Boeken ruimen

Soms loopt je boekenkast over; er dreigt chaos. Ten lange leste ruim je boeken. Een vervelende klus die meestal minder resultaat oplevert dan gehoopt. De gewoonte is dat ik in boeken die ik uitverkies om geruimd te worden ga zitten bladeren. Een voorbeeld: Piep; een kleine biologie der letteren. Auteur is Midas Dekkers. Een essay verschenen voor de Boekenweek, 2009. Je herleest de tekst op de omslag, gaat je geplaatste strepen langs. Stuit op prachtige passages, zoals  deze: 'Mijn katten voorspellen mij beter dan ik hen. Ze weten hoe voorspelbaar ik ben. Lang voordat ik naar de keuken ga, zitten zij al klaar. Voordat je weet wat je gaat doen, weet je poes het al. Poezen zijn je altijd een stap voor. Zij maken uw aanstalten, zij leven uw leven alvast voor u.'

Weer wordt een boek teruggezet in de overvolle boekenkast. Het is ook maar dun.

 

Bezoek Nationaal Museum Oranjehotel  Scheveningen

Vandaag op 17 oktober 2024, Vestdijks geboortedag, bezoeken leden van de Vestdijkkring het Nationaal Monument  Oranjehotel. In deze voormalige strafgevangenis verbleef S. Vestdijk vanaf 24 januari tot eind februari 1943 in afwachting van een onderhoud met de Hauptcommandant dr. Gern. Vestdijk was vanuit St. Michielsgestel als gijzelaar overgebracht naar de strafgevangenis. Het was voor hem een zware en onzekere periode die hij verwerkt heeft in zijn roman Pastorale 1943 in de gevangenishoofdstukken. Deze roman is niet autobiografisch maar als Johan Schults in het Orangehotel terecht komt gaat Vestdijk anders te werk. Hij  heeft ervoor gekozen zijn eigen belevenissen hierbij tot uitgangspunt te nemen. Het onderhoud met Gern leidde tot  de vrijlating van Vestdijk die nog wel terug moest naar Michielsgestel om zijn spullen op te halen en afscheid te nemen van zijn achtergebleven mede-gijzelaars. Vestdijk ervoer dit als 'spitroeden lopen', maar na negen maanden afwezigheid keert hij dan toch terug naar Doorn, ziek en sterk vermagerd. Na de oorlog legde Vestdijk in een lezing verantwoording af waarom hij zijn eigen ervaringen in de gevangenis heeft ingezet voor Johan Schults in Pastorale 1943. Deze lezing is gepubliceerd in Vestdijkkroniek nr. 48-1985. Totale onzekerheid over zijn lot en isolement overviel hem. Aanbevolen! 

Cel nummer 601: de dodencel 

 

Alternatieve Brockes passie

4 maart 2024

In weekend ging ik 'vreemd'. Voor passiemuziek bezocht ik steeds een passie van de grote Bach, de Mattheus in het ene jaar, de Johannes in het andere jaar. Nu blijken er drie passieverhalen te zijn geschreven door Barthold Heinrich Brockes, een Duitser die leefde van 1680 - 1747, een leeftijdgenoot dus van Bach. Zijn passie gaf hij een titel mee: Der für die Sunden der Welt gemartete und sterbende Jesus. In de brochure is te lezen dat hij er 'waanzinnig succes' mee heeft gehad. Maar liefst elf componisten hebben zijn libretto op muziek gezet, waaronder Händel, Telemann en Keiser. Alle drie worden uitgevoerd door het Apollo Ensemble. Ik bezocht de uitvoering op de muziek van Keiser, voor mij een onbekende componist.  

Zijn passie is vol dynamiek met veel herkenbaar 'idioom' uit de tijd van de Barok, fraai uitgevoerd door het ensemble en de solisten. Het was een evenement met de nadruk op de muziek, niet op de tekst, die soms onbegrijpelijk, vaker gezwollen melodramatisch is. Mooi klinkende instrumenten, instrumentaal en vocaal, een boeiende kennismaking met andere passiemuziek, maar vergeten kon ik Bach toch niet! Hij koos voor de onbekende dichter Christian Fiedriech Henrici (1700-1762) die evenmin over veel talent scheen te beschikken, maar wiens teksten onder zijn pseudoniem Picander zich in de Mattheus kennelijk beter voegen naar de muziek. Al lopen er ook bij hem lijnen naar de 'bevindelijkheid', de innerlijke gevoelens en het protestantse piëtisme.

 

Synopsis van voordracht: 'Mens en God, Vestdijks Vuuraanbidders'

voor symposium: Vestdijk en de geschiedenis:

28 oktober '23 OBA 14.00 uur Amsterdam

 

'Alleen een dwaas kan iets aanbidden waar hij werkelijk niéts van begrijpt'

De vuuraanbidders. 

Vestdijk schreef de roman in de oorlog en gaat over oorlogen. Centraal staat de vraag of de mens gedoemd of uitverkoren is. Leeft ieder mens met een lotsbestemming? Wat heeft God hiermee van doen en met de oorlogen die worden gevoerd? Pikant is dat Vestdijk met De vuuraanbidders een belofte wilde inlossen die hij deed als gijzelaar van de Duitse bezetter voor zijn vrijlating. Vestdijk heeft vaker in romans over het bestaan van God geschreven en heeft over de relatie tussen mens en God in zijn essay De toekomst der religie een religieuze typologie ontwikkeld. Hoe verhoudt Vuuraanbidders zich tot deze werken?

Op al deze vragen probeer ik een antwoord te geven. Belangrijk hierbij is dat Vestdijk de roman waarin ook het thema van schuld en boete meespeelt mede met het oog op de actualiteit waarin hij zich bevond lijkt te hebben geschreven. Vestdijk schreef historische romans graag alsof het contemporaine romans waren. Alleen al omdat hij het onderscheid tussen beide genres relativeerde.

 

Kunstroute Leiden 2023

 

Vanuit het organiserende museum De Lakenhal is in het weekend van 23 en 24 september de 29ste editie van de Kunstroute Leiden te zien. Belangstellenden kunnen hun eigen route bepalen om meer dan 150 ateliers, galeries en kunstenaars langs te gaan. In De Lakenhal zelf is het werk te zien van drie genomineerden voor de Doesjenel Prijs, die op 8 december zal worden uitgereikt aan de winnaar. In De Lakenhal krijgen de belangstellenden een papieren plattegrond met alle deelnemers aan de Kunstroute. Ook via lakenhal.nl/kunstroute is kennismaking met de kunstenaars en hun locaties mogelijk. Er is een aparte Kinderkunstroute. Alle lokaties zijn op zaterdag en zondag gratis te bezoeken van 12 tot 18 uur. 

Geniet van dit evenement en van de gezellige, educatieve en kunstminnende stad Leiden!

 

 

Lezingencyclus Studium Generale Leiden:

♪♪♪♪♪♪♪♪

Vier eeuwen Nederlandse muziek

21.01-'23

De bekende musicoloog Leo Sanama behandelt vier eeuwen Nederlandse klassieke muziekgeschiedenis van het einde van de Renaissance tot het begin van onze eeuw. Hierbij zal hij ook te spreken komen over de maatschappelijke aspecten die in ons land tot zo'n eigen muziekleven hebben geleid, met weinig belangstelling voor pracht en praal, maar niet zonder allure. Waarom kwamen Mozart en Beethoven naar de Nederlanden om te concerteren? Waardoor was in de achttiende eeuw de Nederlandse muziekdrukkunst spraakmakend?  In de negentiende eeuw nam ook in ons land operamuziek een belangrijke plaats in en met de komst van het Concertgebouw en haar orkest brachten internationaal élan tot stand. Dit werd voortgezet in de twintigste eeuw zonder dat de staat en de politiek een breed ontwikkelde muziekcultuur in alle lagen van de bevolking bepaald niet wenste te ondersteunen.

Datum, tijd, plaats 

dinsdagavonden: 19.30 - 22.00 uur (inclusief pauze)

24 jan. 17de eeuw: rondje  langs de vaderlandse velden, het calvinisme voorop, in kerk en thuis.

31 jan. 18de en 19de eeuw: een beetje adel, internationale muziekdrukkunst en ontstaan burgerlijk muziekleven.

7 febr. 19de (vanaf 1880) en vroege 20ste eeuw: het internationaal élan.

14 febr. 20ste eeuw: vooruit of achteruit of anderszins, alles kan en mag.

Zaal 019 Lipsiusgebouw, Cleveringaplaats 1 Leiden. 

Toegang is gratis.

 

Lezingenreeks Marcel Proust begint 6 oktober 2022

Op zoek naar de verloren tijd, het levenswerk van Marcel Proust, is een monument in de wereldliteratuur. In zijn romancyclus schetst Proust de ontwikkeling van een jonge man die de maatschappelijke ladder leert beklimmen en ingewijd wordt in alle aspecten van liefde, leven en kunst. Hij legt mechanismen bloot die in het maatschappelijk en in het innerlijk leven een rol spelen. Daarnaast werd de roman beroemd vanwege de diepgravende reflecties over liefde en jaloezie, homoseksualiteit en perversie, over de werking van het geheugen, de slaap en de droom, over de rol van kunst en over de tijd.

Najaar 2022 is het precies honderd jaar geleden dat Proust overleed. Maar zijn werk is nog springlevend, getuige de vele aandacht die er wereldwijd in dit jubileumjaar voor zijn werk zal zijn.

De universiteit Leiden zal in een Studium Generale reeks specialisten brengen die hun enthousiasme voor Proust uitdragen via hun onderzoek maar ook via de Nederlandse Proust Vereniging. Ter gelegenheid van dit jubileum Proustjaar organiseren zij op 19 november een dag gewijd aan “Proust en de muziek”. Op het programma staan onder andere een lezing door musicoloog Leo Samama over Franse muziek uit de Belle Epoque (met muziekfragmenten) en een recital door pianiste Nathalia Milstein en violiste Maria Milstein met een aantal stukken van door Proust bewonderde componisten.

Voor het volgen van de SG-reeks is het niet nodig reeds Proust gelezen te hebben. Er zullen per avond één of twee passages uit het werk ter hand worden gesteld. De lezingen zijn ook via livestream te volgen.

Het programma

Donderdagen
6, 13, 20, 27 oktober, 3, 10 november 
19.30-21.00 
Lipsiusgebouw zaal 028
Cleveringaplaats 1
Leiden

6 oktober Van de Recherche naar Een liefde van Swann
13 oktober Proust en de kindertijd

27 oktober Prousts relatie met de medische wereld in de Belle Époque – het dossier Cottard
3 november Het bijbelverhaal Esther in de Recherche
10 November Proust and Painting (EN)
Proust, Vinteuil en Wagner (datum wordt later bekend gemaakt)

Rotterdam eert Willem Pijper

Vanaf 2 september eert Rotterdam zijn eerste directeur van het stedelijke conservatorium, de componist en gevreesde muziekcriticus Willem Pijper (1894-1947). Pijper bleef tot aan zijn vroege dood (52 jaar) aan het conservatorium verbonden. Bekende werken van de componist zullen klinken : Tweede Symfonie (2 + 4/9), Vijf Strijkkwartetten (16/10), Orkeststuk met piano, Fêtes Galantes en Zes Symfonische Epigrammen (19/10).

Voorts is er een literatuurfestival 'Woordnacht' met medewerking van de schrijver Chrsitiaan Weijts en de biograaf van Pijper, Arthur van Dijk. Naast componist was Pijper volgens Simon Vestdijk vooral ook  een begenadigd literator. Pijper schreef veel kritieken, muziekessays en brieven. Vestdijk schreef het libretto voor de opera Merlijn van Pijper, dat door zijn dood onvoltooid is gebleven. Van Pijper leerde Vestdijk de 'kiemceltheorie', een techniek van componeren waarbij een compositie groeit uit een handvol noten. Vestdijk werkte deze theorie uit in zijn De glanzende kiemcel; beschouwingen over poëzie.(1950) 

In het voorjaar van 2023 verschijnt de biografie van Willem Pijper. 

(foto: links: Simon Vestdijk, rechts: Willem Pijper ten tijde dat zij samen kwamen voor het werken aan de opera Merlijn in de periode 1939-1947)

De onbekende Orwell

George Orwell is beroemd geworden door twee romans: de politieke dierfabel Animal Farm (1945) en zijn dystopische projectie: Nineteen Eighty-Four (1949) Dankzij de bekendheid van deze twee werken, staat zijn naam synoniem voor de totalitaire trekken van de staat en is de term 'newspeak' vermaard geworden. Minder bekend zijn zijn essays, columns en boekbesprekingen. Vorig jaar verscheen echter Tegen totalitarisme. Essays over politiek en literatuur, een bundeling daarvan in een vertaling door Thomas Heij. Zijn non-fictie toont de vlijmscherpe pen en het grote stilistisch vermogen van Orwell.

In een lezingenreeks komen verschillende Orwell-vertalers, -kenners en -liefhebbers aan het woord over dit minder bekende werk uit het oeuvre van Orwell.

19.30-21.00, maart - april 2022
Zaal 019
Lipsiusgebouw
Cleveringaplaats 1
Leiden

Livestream:
10 maart: Politics and the English language

 

Programma

10 maart 2022: Politics and the English Language

Spreker: Thomas Heij, filosoof, redacteur en vertaler

17 maart: The Lion and the Unicorn

Spreker: Caroline de Gruyter, journalist werkzaam als Europa correspondent en columnist bij NRC Handelsblad

24 maart: Such, such were the joys

Spreker: Ruud Hisgen, schrijver, vertaler en als docent werkzaam bij Direct Dutch Institute

31 maart: Burmese Day  s

Spreker: Anneke Brassinga, dichter, essayist en vertaler

7 april: Down and Out in Paris and London

Spreker: Arie Storm, schrijver, vertaler en literatuurcriticus

14 april: The Road to Wigan Pier

Spreker: Willem van der Ham, sociaal geograaf, historicus en schrijver

 

2 FEBRUARI: VESTDIJKKRING VIERT 50STE VERJAARDAG IN DOORN

Op woensdag 2 februari 2021 viert de Vestdijkkring aansluitend aan de Algemene Ledenvergadering tijdens een feestelijke bijeenkomst het 50-jarig bestaan van de vereniging in het Gemeentehuis te Doorn. Simon Vestdijk woonde hier een groot deel van zijn schrijversleven. Na zijn dood in maart 1971 werd op 2 februari 1972 de vereniging opgericht. Lees mijn artikel hierover op deze website.

Lezingenreeks over 900-jarige Pieterskerk Leiden

Op 18 januari start een lezingenreeks over de Leidse Pieterskerk. Het betreft een samenwerking tussen de Pieterskerk en Studium Generale van de Universiteit Leiden. De kerk gaat terug op een grafelijke kapel die op 11 september 1121 is ingewijd. De overige data van het programma zijn op 1 februari, 15 maart, 19 april, 10 mei en 31 mei. Meer info op www.pieterskerk.com

Literaire wandeling door Leiden over Vestdijks Vuuraanbidders

Periode: augustus-oktober 2021

Gids: Wilbert van Walstijn              

 

Om zijn vrijlating uit Sint Michielsgestel te bepleiten stelde Vestdijk de Duitse bezetter in het vooruitzicht een roman te zullen schrijven die voor de Duitse cultuur van belang zou kunnen zijn. Dat boek kwam er. Vestdijk schreef zijn omvangrijkste historische roman De Vuuraanbidders in zes maanden in 1944. Het verscheen in 1947 en omvat drie delen. Het eerste en derde deel spelen zich in Leiden af ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog, het middendeel in Heidelberg op het hoogtepunt van de Dertigjarige Oorlog. Beide godsdienstoorlogen werden beëindigd met de Vrede van Munster in 1648. Gerard Criellaert, een vuuraanbidder, schrijft zijn memoires over deze turbulente tijd. Is het een afrekening?

Op drie vrijdagen is er voor leden van de Vestdijkkring een literaire wandeling door het centrum van Leiden. Bij diverse locaties in de binnenstad staan we aan de hand van fragmenten stil bij de politieke, theologische en staatskundige pijlers van deze groots opgezette historische roman. De wandeling vindt plaats ter gelegenheid van de herdenking van de vijftigste sterfdag van Simon Vestdijk op 23 maart 2021.

                                                                                                                                                                                       

Data: vrijdagen 27 augustus, 10 september en 1 oktober 2021, 10.30 -12.30 uur

Inschrijving: tot uiterlijk zondag 15 augustus 2021: via wvanwalstijn@hotmail.com

Maximaal aantal deelnemers: 10  per wandeling (in volgorde van aanmelding!)

Startpunt: 10.30 uur bij Academiegebouw Universiteit Leiden (ingang Rapenburg) 

 

13 november '21

Symposium 'Vestdijk als brievenschrijver'' 

Lokatie: Theaterzaal Openbare Bibliotheek Amsterdam, Oosterdokkade 143 Amsterdam

Aanvang: 14.00 uur

 

 

Programma: 

Wim Hazeu, woord van welkom

Wilbert van Walstijn, In brieven is Vestdijk een 'vent' (zie samenvatting hieronder)

Jan van der Vegt, brieven van Vestdijk aan Adriaan Roland Holst

Muzikaal intermezzo: Paula Bär-Giese speelt Lyrische Stücke van Edvard Grieg

Nico Keuning, briefwisseling tussen Simon Vestdijk en Willem Brakman

Maaike Meijer, briefwisseling tussen Simon Vestdijk en Vasalis

Hans van Velzen, Afsluiting

 

Inloop vanaf 13.30 uur, studenten 5 euro, belangstellenden 10 euro

Boekenkraam met boeken van en over Vestdijk te koop