Bijdragen in de Vestdijkkroniek, sinds 2006, oplopend

* Vestdijk en 'vrouwendienst', nr. 108, 2006

>vanaf 2009 redactielid

* Is de religieuze toekomst van Vestdijk al begonnen? (1) nr. 112, 2009

* Is de religieuze toekomst van Vestdijk al begonnen? (2) nr. 113, 2009 

* Waarom is Vestdijk gaan schrijven? nr. 114, 2009

* Nabeschouwing op het symposium De toekomst der religie. nr. 115, 2010

* De zelfverkozen dood bij een 'voltooid leven: afronding, troost of vergissing? nr. 116, 2010

* De favoriete verhalen en novellen van S. Vestdijk. nr. 118, 2011

> vanaf 2012 hoofdredacteur met in elk nummer een Redactioneel

* De kracht van het literaire voorbeeld. nr. 119, 2012

* In Memoriam Hella Haasse. nr. 119, 2012     

* Interview: Bibliograaf Jean Brüll blikt terug op veertig jaar 'vestdijkkunde'. nr.120, 2012

* Buwalda  nemen prijzen in ontvangst. nr. 121, 2013

* Motivering Ina Dammanprijs 2012 aan Wim Hazeu. nr. 121, 2013

* De wordingsgeschiedenis van Kring en Kroniek: 'een bruisend broeinest'. nr.121, 2013

* Lof & BLaam: Een brief van Gerard Reve. nr. 121, 2013  

* 'Kijk eens wat u ervoor terug krijgt', onthulling standbeeld in Doorn (2 maart) nr. 122, 2013

* Interview: Rudi van der Paardt 'Er is geen reden om je specifiek met "de vrouw"bij Vestdijk bezig te houden. nr. 122, 2013

* Is framen wetenschap, boekbespreking Geschiedenis van de moderne Nederlandse literatuur van Thomas Vaessens. nr. 122, 2013

* Interview: Tom van Deel over de dichter Vestdijk 'Mnemosyne in de bergen is een emotioneel meesterwerk.' nr. 123, 2014

* Inleiding symposium Hoe verwerkte Vestdijk Kafka? nr. 123, 2014

* Boekbespreking: Biografie over Theun de Vries Engagement als inspiratie én als hindernis. nr. 123, 2014

* Biografen in duel: 'Hermans beschouwde Vestdijk wel degelijk als een concurrent'. nr. 124, 2014

* Boekbespreking: Wat heeft Hella Haasse met Simon Vestdijk? Spiegelbeeld en schaduwspel van Margot Dijkgraaf nr.124, 2014

* Hommage aan de 'Homerus van Harlingen' tijdens uitreiking Ina Dammanprijs. nr. 125, 2015

* Motivering Ina Dammanprijs 2014 aan Emanuel Overbeeke, specialist in Vestdijks muzikalisme. nr. 125, 2015

* Maria Schrader en Else Böhler tachtig jaar later. nr. 125, 2015

* Herinneringen aan Vestdijks tijd in Beekvliet. nr. 125, 2015

* Dichter in oorlogstijd (1) Symboliek van de dode zwaan. nr. 125, 2015

* Dichter in oorlogstijd (2) Religieuze opstandigheid.  nr. 125, 2015

* Boekbespreking: De schijnwerper vol op De verbeelders van Saskia de Bodt. nr. 125, 2015

 

 

Vervolg Vestdijkkroniek

* Voorbeschouwing symposium Vestdijk en de film (1en 2) nr. 126, 2015

* Wim Verstappen: Blue movie als onwettig kind van Vestdijk. nr. 126, 2015
* Boekbespreking: Een selfie van de babyboomgeneratie in 36 boeken; Ronald Havenaars Babyboomboek. nr. 126, 2015

* Boekbespreking: Koesteren schrijvers hun gebreken? Ranne Hovius Vogels van waanzin. nr. 126, 2015

* Boekbespreking: Fens' stille bewondering voor De toekomst der religie. Wiel Kusters: Grote God

* 'De ogen moeten treffend zijn', ontmoeting met kunstenaar Joan Verheyen over zijn portret van Vestdijk. nr. 127, 2016 (zie omslag kroniek)

* Roman en film: concurrentie of symbiose? Inleiding symposium Vestdijk en de film. nr. 127, 2016 (zie folder hieronder Paul Dentz)

* Vestdijk en de film: een nabeschouwing. nr. 127, 2016

* Lof & blaam,  Vestdijk en Zwagerman als essayisten. nr. 127, 2016

* Nieuw verschenen! Gepassioneerd Wikken en Wegen 

* Aan de wandel met Vestdijk-app Literaire Route. nr. 128, 2016

* Friese troubadour zingt Vestdijk. nr. 128, 2016

* Lof & blaam: Sheakeperiaanse wraak van Buning. nr. 128, 2016

* Boekbespreking, Gelukkige schrijvers en gelukkige lezers. Essays van Kees 't Hart over Vestdijk nr. 128, 2016 

* Boekbespreking: De Fries die in de toekomst sprong. Huub Mous over fries modernisme. nr. 128, 2016

* Boekbespreking: Nieuwe perspectieven voor de vestdijkkunde. Jeroen Vanheste over filosofie en literatuur. nr. 128, 2016

* Waarom schreef Vestdijk geen boekenweekgeschenk? nr. 129, 2017

* Over Vestdijks wikken en wegen, een bundel met verspreide essays en kritieken. nr. 129, 2017 

* Ina Dammanprijs 2016: lastige keuze tussen verdieping en vernieuwing. nr. 129, 2017

* Lof & blaam, In de clinch over Vestdijk. Over dagboeken van Doeschka Meijsing nr. 129, 2017

* Boekbespreking: Cineast Verstappen in het spoor van Vestdijk, blijkt in biografie Circus Bloteman nr. 129, 2017

* Boekbespreking: De theoloog, de schrijver en de biograaf. Over de biografie Miskotte, theoloog in de branding. nr. 129, 2017

* Berichten van 'geschoolde arbeiders'; Terugblik op eerste Vestdijkbiografie. nr.130, 2017 

* Vrouwen over Vestdijk. nr. 130, 2017

* Correspondentie met 'ferne Geliebten'. nr.130, 2017

* Het meerstemmige tijdsbeeld van Vestdijks 'Schandalen'. nr.130, 2017

 

Vervolg Vestdijkkroniek

* Symposium Vestdijk en de vrouwen: Is het vrouwbeeld in de vestdijkkunde compleet? nr. 131, 2018

* Bijzondere vrouw ontmoet moeilijke minnaar, Aukje Holtrop over Jet van Eyk en Simon Vestdijk. nr.131, 2018

* Cultureel Leeuwarden, toen en nu. nr.131, 2018

* Boekbespreking: Was er in de media veel aandacht voor Vestdijk? Dissertatie van Jeroen Dera: Sprekend kritiek (2017) nr. 131, 2018

* De pers over Vrouw tussen vier mannen: 'Macho's kleineerden haar talent'. nr. 132, 2018

* Interview: De unieke verzameling van Peter van Schijndel. nr. 132, 2018

* Lof & blaam: De goede keuze van 'een onbegrijpelijk kwatrijn'. nr. 132, 2018

* Boekbespreking: Niet Hella, maar Yvonne. Over Mijn Jaren met Hella van Yvonne Keuls. nr. 132, 2018

* Boekbespreking: 'Eigenlijk lach ik mij nog steeds ziek'. Briefwisseling tussen Brakman en Vestdijk Gaven, giften en vergiften. nr. 132, 2018

* In memoriam Mieke Vestdijk- van der Hoeven. nr. 133, 2019 

* Astrologie is geen wetenschap. nr. 133, 2019

* Feest voor ontluikend en erkend talent. nr. 133, 2019

* Ina Dammanprijs 2018: Maarten 't Hart: Met niemand bracht hij meer tijd door dan met Vestdijk. nr. 133, 2019

* Lof & blaam: Twijfelachtig voornemen na zelfkritiek. nr. 133, 2019

* Boekbespreking: Een tweede leven voor Kellendonk? De biografie van Goedegebuure over Kellendonk. nr. 133, 2019

* De popularisering van Vestdijk, uw mening... nr. 134, 2019

* Terug tot het avontuur met Titia. nr. 134, 2019

* Lof & blaam: Een culinaire excurs. nr. 134, 2019

* In memoriam Tom van Deel. nr. 134, 2019

* De zelfontleding van S. Vestdijk. Lezing voor het symposium 'Schrijvende dokters' VUmc. nr.135, 2020 (zie foto, onder)

* Symposium: Vestdijk, Rembrandt en de beeldende kunst, een terugblik. nr.135, 2020

* Vestdijk in kleur; het kleurenarchief van Lois van Paridon. nr.135, 2020

* Boekbespreking: Een polemiek op afstand met wederzijdse bewondering. Brieven aan S. Vestdijk van Hendrik de Vries. nr.135, 2020

* Boekbespreking: Een soort grabbelton van sociale variaties. Over Het Oranjehotel van Bas Benda-Beckmann. nr.135, 2020

* Lof & blaam: Over vriendschap. nr. 136, 2020

* Het muzikale duo. Simon en zijn neef Herman. nr. 136, 2020

* Boekbespreking: Binnengedachten in het grijze boek. Over Brakman in Geest en stof door J. Heymans. nr. 136, 2020

* Herdenkingsnummer, de vijftigste sterfdag van Simon Vestdijk. nr. 137, 2021 (zie foto, onder)

* Vestdijk als dichterlijke gids en mentor. Over Wilfred Smit. nr. 137, 2021

* Nogmaals Vestdijk en de Nobelprijs. nr. 137, 2021

* De Anton Wachterprijs gaat door. nr. 137, 2021

> Afscheid als hoofdredacteur van de Vestdijkkroniek:

 

Vervolg Vestdijkkroniek

* Clérambault in de Alpen? nr. 138, 2021

* Symposium Vestdijk als brievenschrijver: in brieven is Vestdijk een 'vent'. nr. 139, 2022

* De pijn van 'een onbeantwoorde liefde'; over de lange nasleep met Joukje Appeldoorn. nr. 140, 2022

* De prediker, de leerling en de schrijver in Het proces van Meester Eckhart. nr. 141, 2023

* Niemand wilde van Forum af, maar de ondergang was onontkoombaar. nr. 142, 2023

* Mens en God, Vestdijks Vuuraanbidders. nr. 143, 2024.

 

 

 

 

Reus op lemen voeten

De katholieke onderwijszuil  1950-1980

Achtergrondstudie in opdracht van de 'Commissie Deetman' over seksueel misbruik in de RK-Kerk(2011)

Hieruit de inhoudsopgave en 'Een balans als besluit': 

Inhoud

Een theoretische excursie ter inleiding  

Jaren vijftig: doorbraak of de rijen sluiten?  

Jaren zestig: kentering in tijden van vernieuwing  

Zeventiger en tachtiger jaren: verdieping van ideologische tegenstellingen verzwakken het beleidvoerend vermogen

1. De identiteit van het katholiek onderwijs 
2. Het onderwijsbeleid
3. De bestuurlijke organisatie van het katholiek onderwijs

Een balans tot besluit

Geraadpleegde literatuur

Een balans tot besluit

Het katholiek onderwijs heeft in de beschouwde periode een reusachtige ontwikkeling doorgemaakt. Aanvankelijk is er nog een periode van bloei en groei, waarin school, gezin en kerk nauw op elkaar aansluiten. Het katholiek onderwijs draagt bij aan de emancipatie van de Nederlandse katholieken. Voor de bisschoppen geen aanleiding zich in een aparte brief tot het onderwijs te richten. Er was voorzien in een op de katholieke school gerichte opleiding van leraren en in voorzieningen om deze scholen met eigen methoden en materialen toe te rusten. De katholieke school was een vanzelfsprekendheid.

Dit verandert al vrij snel en wordt vanaf de jaren zestig duidelijker zichtbaar. De kentering valt in een tijd van modernisering en vernieuwing. In die periode vindt tegelijk de overdracht plaats van de zorg voor het onderwijs van kerk en religieuzen aan leken.

    De verschillende gangbare theoretische verklaringen voor verzuiling en ontzuiling zijn eigenlijk allemaal wel in zekere mate van toepassing op het katholiek onderwijs, maar bevredigen niet helemaal vanwege hun soms tegenstrijdige tendenties. Zo staat emancipatie tegenover sociale controle, pacificatie tegenover confrontatie en isolement, secularisering tegenover engagement en vernieuwing, strijd om modernisering tegenover grote volgzaamheid en niet in de laatste plaats, interne tegenover externe druk.

Wat dit laatste betreft vallen in de dynamiek van de ontwikkelingen de doorbraakkatholieken op, het terugtreden van de religieuzen in hun zorg voor katholiek onderwijs en zeker ook de intellectuele voormannen die niet eens zozeer ‘dissidenten’, maar veeleer de vroege vertolkers waren van ontluikende veranderingen. Dit wijst dus niet zozeer op externe druk, die, zoals in het geval van de aankondiging van ‘een nieuwe schoolstrijd’ en van ‘constructief onderwijsbeleid’ juist bijdroeg aan interne eensgezindheid rond de onderwerpen vrijheid van onderwijs en autonomiebewaking. Externe druk tot ‘naasting’ of aanpassing van het (katholiek) bijzonder onderwijs leed nog al eens aan de ‘wet van het averechtse gevolg’.

   Niettemin rijst er over het geheel genomen een beeld op van een reus die op lemen voeten gaat, althans een reus die niet bij machte is de ontwikkelingen die zich in de samenleving en in eigen kring voltrokken te sturen, tegen te houden, laat staan te keren. Wat in gang was, zette zich gewoon voort: de marginalisering van de kerkelijke socialisatie, de veralgemenisering van de katechese naar levensbeschouwing, de heterogenisering van de leerling- en de lerarenpopulatie, de toename van interconfessionele - en van samenwerkingsscholen, het verdwijnen van eigen leermethoden en leermiddelen, de toenemende regie van de overheid, gepaard gaand met een afnemende autonomie van de school en de toenemende twijfel over of verlegenheid met de bijzonderheid van de katholieke school. Er was ‘veel beleid… en weinig effectieve weerstand’; zo concludeerde ook de commissie Donner in haar advies over de toekomst van het bijzonder onderwijs (2000, p. 28-29).

   De schrijver van dit essay houdt het erop dat dit mede is terug te voeren op een afnemend beleidvoerend vermogen van het georganiseerd katholiek onderwijs. Het raakte te zeer verstrikt in een overleg over het onderwijsbeleid van de overheid en werd daardoor mede verantwoordelijk voor dat overheidsbeleid. Bestuurskundigen spreken hier over een proces van verstatelijking (Van de Donk, 2001), waardoor de betekenis van deze organisaties voor de scholen uit het zicht verdween. De landelijke organisaties stonden met de rug naar het eigen scholenveld gekeerd. De begeleiding en bijstand aan de eigen scholen schoot tekort of werd te veel ervaren als door de overheid gewilde vernieuwing. Het doen en laten van katholieke onderwijsorganisaties had weinig meer van doen met wat zich in de les en in de klas afspeelde. Begrijpelijk dat in de jaren negentig hierop een reactie kwam met projecten zoals ‘School maak je eigen beleid’ en ‘Identiteit in de vakken’.

   Bovendien raakte het katholiek onderwijsveld te veel intern verdeeld, zeg maar gerust gepolariseerd, in ideologisch en levensbeschouwelijk opzicht, maar ook wat het behartigen van het algemeen belang betrof. De bisschoppen waren zelf intern ook verdeeld. De belangen van de geledingen schikten zich steeds minder naar het algemeen belang van het katholiek onderwijs. Dat de besturenbonden meenden dit algemeen belang te vertegenwoordigen is uitgelopen op een splijtende misvatting met als voorlopig symbolisch hoogtepunt de opsplitsing van het CBKO en het functieverlies van de NKSR. Deze polarisatie heeft zich vermoedelijk sterker voorgedaan bij de katholieke denominatie dan bij de andere denominaties in het Nederlandse onderwijs.

   Aan het einde van de beschouwde periode was de relatie tussen kerk en school – zo veel is duidelijk – eerder vijandig dan vertrouwenwekkend. Katholieken doken onder of haakten af als het over de identiteit ging van hun instellingen. Nieuwe initiatieven in de tachtiger jaren werden argwanend bekeken of waren gedoemd te mislukken. In 1994 nam mevrouw Van den Muijsenberg na zes jaar afscheid als voorzitter van de Katholieke Raad voor Kerk en Samenleving. Het thema van het afscheidscongres is veelzeggend: onzichtbaar katholiek.

In een gesprek met haar overtuigde zij door speciaal bij katholieken een verband te zien tussen de trits emancipatie – polarisatie – onzichtbaarheid. Persoonlijk was zij ervan overtuigd dat de historisch bepaalde koers van de emancipatie en de polarisatie veel meer van invloed waren op onzichtbaarheid van katholieken dan de algemenere ontwikkeling van secularisatie (Van Walstijn, 1996, p. 27).

De samenhangende trits van een emancipatie, die via polarisatie op onzichtbaarheid is uitgelopen, vindt in de beschreven ontwikkelingen in het katholiek onderwijs stellig enige ondersteuning. Er valt veel voor te zeggen om voor het katholiek onderwijs de trits uit te breiden naar een vierde factor, immers de laïcisering ging gepaard met identiteitscrises. Het vermoeden bestaat dat hier sprake is geweest van een gemankeerde transitie.

   Kwantitatief gesproken is het katholiek onderwijs redelijk overeind gebleven, ondanks de secularisering en ontkerkelijking. Wetenschappers en politici spreken in dit verband over ‘de paradox van de verzuiling’. Onderzoek registreerde bij herhaling een discrepantie tussen scholenbestand en voorkeur van ouders in opiniepeilingen voor de verschillende richtingen van onderwijs.

Met Ter Steeg (2001, p.33) kan echter worden geconcludeerd dat ‘het ontzuilingsproces niet adequaat wordt beschreven als het opgeven van eigen organisaties met behoud van eigen inspiratie. Er is een aanzienlijk verschil in mentaliteit, levensgevoel en kijk op de wereld tussen de periode van de verzuiling en die van de ontzuiling. Uit dat verschil komt niet alleen het grotendeels opgeven van katholieke organisaties en het opgaan in neutrale of levensbeschouwelijk pluriforme organisaties voort (de feitelijke ontzuiling); dat verschil werkt ook door in de katholieke organisaties die zijn blijven voortbestaan, bijvoorbeeld katholiek onderwijs en katholieke omroep’.

   Dit drukte zich uit in een gevoel van onttovering, leegte en ontzieling dat gepaard ging met het uitbreken van interne crises. Dat dit niet onmiddellijk leidde tot navenante veranderingen in het scholenbestand, had uiteraard met de traagheid van instituties te maken, maar ook met een afweging die ouders maakten bij ‘het stemmen met de voeten’. Kennelijk bleef er voldoende vertrouwen, gemeenschap en verbinding in stand om te kiezen voor katholiek onderwijs. Dit keuzeproces voltrok zich in individuele situaties. De optelsom hiervan geeft een indicatie van de mate waarin katholieke scholen erin zijn geslaagd een concurrerend en aantrekkelijk alternatief te bieden, daar waar keuzen mogelijk waren. Meestal was dat alternatief een minder religieus-kerkelijk en een meer op waarden georiënteerd aanbod.

   De ontwikkeling van katholieke scholen kan grosso modo beschreven worden als een opschuiven naar veralgemenisering, qua doelstellingen, qua inhoud, vooral bij het vak godsdienst/levensbeschouwing, qua doelgroepen en qua grondslag en beheersvorm. Wel diende zich hiermee in toenemende mate de vraag aan in hoeverre het katholiek onderwijs op weg naar de eeuwwende, nog was aan te merken als ‘een richting’ binnen de Nederlandse verhoudingen. Na de ontzuiling bleek het begrip katholieke school moeilijk meer te definiëren.

   Dat maakte ook het voeren van een beleid van sanering niet eenvoudig. Het werd aan het begin van de jaren tachtig opgemerkt door het CBKO (1980, p. 67), bij gelegenheid van de viering van het zestig jarig bestaan. In een toekomstgerichte studie is te lezen dat pluriformiteit gewenst is als zij voortkomt uit ‘de pluriformiteit van de katholieke geloofsgemeenschap’, maar zij ‘wordt ongewenst wanneer deze leidt tot een zodanige neutralisering, vervaging of desintegratie, dat er niet meer gesproken kan worden van een herkenbare katholieke identiteit’. Het stellen van (kwantitatieve) begrenzingen is echter ‘moeilijk, omdat de pluriformiteit en de toename daarvan in de tijd gezien de grenzen van wat toelaatbaar is, kan doen verschuiven’. Herkenbaar en toelaatbaar…? Daarover bleek nu juist weinig consensus meer te bestaan! Werd in 1977 de bisschoppen nog gevraagd zich uit te spreken over het katholiek onderwijs, eind jaren tachtig groeide de weerstand onder scholen om zich de maat van katholiciteit te laten nemen.

Bijdragen in het tijdschrift Reflexief, forum voor katholiek onderwijs in de periode 2002 - 2008

* Een nieuw type leerling, jrg. 1, nr. 2, juni 2002

* Van het nieuwe leren naar de nieuwe school, jrg. 1, nr. 4, december 2002

* De authentieke leraar, jrg. 2, nr. 2, juni 2003

* Van buurtbewoner tot wereldburger, jrg.3 nr. 2, juni 2004

* Heiligen, helden en idolen: begeerte en nabootsing, jrg. 3 nr. 4 december 2004

* Thema Mediawijs onderwijs: Reclamelessen voor de basisschool, jrg.4, sept. 2005 

* Thema Mediawijs onderwijs: Tot besluit: pleidooi voor visuele geletterdheid, jrg.4, thema 2, sept. 2005

* Thema Evolutie, ontwerp en schepping: Tussen God en Darwin..., jrg. 4, december 2005

* Visietekst: Dat doet de burger goed...; Een visie over burgerschap vanuit katholiek perspectief, jrg. 5, juni 2006

* Thema Burgerschap en inburgering; Binding aan gedragscodes zorgt voor betere burger: het project 'Stadsetiquette' jrg. 5, juni 2005

* Thema Inspirerende praktijken: Krijgt het christendom een eerlijke kans? jrg. 5, oktober 2006

* Thema Inspirerende praktijken: De tijden zijn veranderd, meegaan of tegengaan? Dubbelinterview, jrg. 5, oktober 2006

* Thema De canon van Nederland, Vanwaar de behoefte aan canoniseren? jrg. 6, februari 2007

* Thema De canon van Nederland, De canon brengt de stamboom van Nederland in kaart. Interview  Nissen, jrg. 6, februari 2007

* Thema Kunst en religie, Over de relatie: kunst en geloof. jrg. 6, oktober 2007

* Thema Kunst en religie, Nogmaals de relatie tussen kunst en geloof: Ceci nést pas une pipe (Margritte), jrg. 6, januari, 2008

 

* Het verhaal van het Christendom; een proeve van een canon van het christendom voor katholiek onderwijs, 2007

Rapport van de Canon-werkgroep en de expert-meeting 16 en 17 maart 2007 (vz. Van Walstijn)

Met bijdragen over: Waarom canonisering? Een persoonlijke canon van een bisschop. Over het wel en wee van een canon - Pedagogische beschouwingen over een canon. Didactische reflecties bij een canon.

Proeve van vensters voor een canon van het christendom in katholiek onderwijs

Bijlagen: 1. Programma 2. lijst van deelnemers

 

* Bijzondere leeropbrengsten van de studiereis over sociale stages, in Liber Amicorium Henk Oonk, In verscheidenheid verenigd; opstellen over Europees burgerschap en Europa in het onderwijs. Uitgave van het Europees Platform voor het Nederlandse Onderwijs, 2006

'Internationalisering is onderwijs op zijn best' In drie opzichten: verrijking van persoonlijke bagage (nieuwe ervaring), feest van herkenning ('anders, maar toch hetzelfde') verheldering van de eigen situatie (reflectie). 

 

* Sociaal practicum of maatschappelijke stage: naamgeving of levensbeschouwelijke keuze? in Narthex, tijdschrift voor levensbeschouwing en educatie, jrg. 6, nr. 1 2006

Scholen zien zich geconfronteerd met vraagstukken die zich in de maatschappij voordoen.  De druk op scholen om bij te dragen aan de oplossing van maatschappelijke problemen is toegenomen. Toch blijven scholen met de vraag zitten hoe zij kunnen bijdragen aan de sociale ontwikkeling van hun leerlingen. In Duitsland werd gekozen voor compassie door invoering van een sociaal practicum. 

* Sociaal Practicum of maatschappelijke stage: pleidooi voor een deugdethiek in het onderwijs

uitgave Nederlands Katholieke Schoolraad, 2005

Een verslag van studiereis naar Duitsland over het project Compassion. In dit wetenschappelijk begeleid en geëvalueerd project volgden middelbare scholieren in schooltijd een sociaal practicum of maatschappelijke stage. 

 

* Verwarring rond de leerling? Inleiding ter gelegenheid van de themadag over 'De nieuwe leerling' 19 februari 2003, georganiseerd door de Regionale Katholieke Schoolraad Twente

Steeds vaker duiken berichten en artikelen op waarin melding wordt gemaakt van 'een nieuw type leerling' die binnen die de scholen bezoeken. Minder geconcentreerd, minder volgzaam, anders gemotiveerd want schoolgaan biedt op de eerste plaats gelegenheid om leeftijdsgenoten te ontmoeten. Dat is belangrijker dan het bezoek van een 'leerschool'. Hele generaties krijgen nieuwe benamingen opgedrukt: een 'niksgeneratie', 'flexgeneratie', en 'patatgeneratie'. Volgens de SIRE-campagne hebben kinderen het druk; van wie zouden ze dát hebben? Hoe dit alles te duiden? Uit een rondgang langs (ervarings)deskundigen blijkt het toch genuanceerder te liggen. Er worden wel veel opvoedingstaken op het bordje van de school gelegd. Er dreigt 'een pedagogisch gat' doordat de vroegere twee-eenheid tussen gezin en school onder druk staat om maar te zwijgen over de drie-eenheid die er ooit was tussen gezin, school en kerk.  

 

* Internationalisering van het onderwijs: laveren tussen eigenheid en gemeenschappelijkheid. Voordracht beleidsconferentie Europees Platform voor het Nederlands Onderwijs, 1 nov. 2002

Inleidingen, debat en enquête over vier thema's: Eigen taal en cultuur versus vreemde talen en culturen; Godsdienst, levensbeschouwing en ethiek: cement of splijtzwam?; Burgerschap en sociale cohesie; Naar een internationaler leerplan, eindexamen en diplomering?  

* Vrijheid, verandering en verscheidenheid; Advies over de inrichting van het onderwijsbestel

Commissie Toekomst Bijzonder Onderwijs (Cie. Donner), 2000, ingesteld door de Besturenraad Protestants Christelijk Onderwijs en Vereniging Besturenorganisaties Katholiek Onderwijs.

 

* Is het katholiek onderwijs millennium-bestendig? Uitgave van de NKSR, 1999

Rapport van de Consultatiecommissie 'Katholiek onderwijs 2000plus' (Commissie Ter Steeg)

Twee jaar duurde een breed opgezette raadpleging van het katholiek onderwijsveld, gepaard gaand met een enquête onder schoolleiders en ouders, 5 regionale bijeenkomsten, mailing met consultatie-info (brochure en video)voor scholen en het bijwonen van rond de consultatie georganiseerde lokale bijeenkomsten. Dit alles leidde tot de presentatie van het 85 pagina's tellend eindrapport in januari 1999 in Den Bosch. De commissie rapporteert zowel tevredenheid als verlegenheid met de katholieke school. Er is naast 'spirituele ontvankelijkheid' en besef van het belang van 'vorming van heel de mens' en van 'vieringen'. Daar liggen kansen. Bedreigingen zijn er ook, die liggen vooral in 'een afnemend draagvlak', 'de sterke verwijdering tussen school en kerk' en het ontbreken van 'een cultuur van het uitwisselen van bezieling en inspiratie'. De commissie doet een reeks  aanbevelingen gericht op het onderhouden en ontwikkelen van een religieus-levensbeschouwelijke cultuur en communicatie op katholieke scholen.

* In gesprek met de buitenwacht; interviews met vertegenwoordigers uit maatschappelijke organisaties, wetenschap, media en kerk over uitdagingen voor de eeuwwende, uitgave NKSR-bulletin september 1996

Voorwoord: Augustinus:  'De tijden dat zijn wij' 

Defensieve opstelling tegen verzuiling helpt niet - Zware tijden voor koepels en centrales - Actief inspelen op moreel beraad - Waarom zouden katholieke scholen hun leerlingen niet goed inleiden in de rijke traditie van het katholicisme? - Er kan niks mis zijn met klantgericht denken - De vormen van godsdiensten spelen een belangrijke rol in de overdracht - Er is een diepere oorzaak voor de crisis waarin de kerken verkeren - Het waarden- en normendebat is een geweldige valkuil - nawoord: aandachtspunten: 1. Hoe omgaan met de traditie - 2. Hoe omgaan met de polarisatie binnen de katholieke leefwereld, die tot verlamming en onzichtbaarheid leidt - 3. Focussen op het waarden en normendebat - 4. Maatschappelijke  sturing is aan herziening toe; verzuiling verder onder druk en commercialisering neemt toe - 5. Bestuurlijke pretenties temperen; meer aandacht voor aandacht voor dienstverlening, minder aandacht voor structurele vraagstukken.

 

* Klein vademecum over de Europese dimensie in het onderwijs, Uitgave ABKO, thema-reeks 7, 1995

Waarom Europa?

1. Politieke en onderwijskundige noties ('Verdrag van Maastricht - Europese Onderwijsresoluties en -programma's)

2. Europa in kerndoelen

3. Klein vademecum: praktisch overzicht van mogelijkheden via studiebezoeken en uitwisselingen

 

* Advies van de Commissie Scholenbestand en maatschappelijke pluriformiteit, augustus 1994

Op verzoek van de Tweede kamer stelde minister Ritzen in 1994 een Commissie Advies Scholenbestand in. Hij wilde advies over de mogelijkheden om tot een optimale afstemming te komen tussen het scholenbestand en maatschappelijke ontwikkelingen. De gezamenlijke koepelorganisaties van katholiek en protestants christelijk onderwijs, resp. de NKSR en de NPCS stelde een eigen commissie in (voorzitter D.Th. Kuiper) om de afstemming van het scholenbestand in relatie tot de maatschappelijke pluriformiteit te onderzoeken en daarover te adviseren.  

 

*Schoolleiding op een tweesprong, uitgave ABKO, thema-reeks 2, 1990

Acht beschouwingen over het thema vanuit verschillende invalshoeken. Het thema over de rol van het schoolmanagement wordt ingeleid en het geheel aan beschouwingen van een nawoord voorzien door de samensteller.

  

* De noodzaak tot verantwoording, uitgave ABKO, thema-reeks 1, 1990

Na een inleiding op het thema volgen veertien beschouwingen over autonomie en evaluatie in het onderwijs.

 

* Onderwijs(beleid) in Europees perspectief, discussienota voor de NKSR, uitgave Algemeen Bureau Katholiek Onderwijs, 1990 

Inleiding,

Toekomst Europa

Implicaties voor het onderwijs:

- implicaties van het Verdrag van Maastricht, - implicaties uit hoofde van mobiliteit en migratie, - implicaties voor doelstellingen van onderwijs, - wat te doen?

 

* Zoeken naar bijzonderheid; Een overzicht van de discussie over katholieke onderwijs in de periode 1977-1987, uitgave 1-2-1-reeks nummer 10, 1988

Een literatuurstudie in opdracht van de Bisschoppelijke Commissie voor Onderwijs en Vorming met als doel bezinning over de koers van het katholiek onderwijs in Nederland.

* Komt na de bezieling van de machine de mechanisering van de ziel? Notities over een veranderend mensbeeld. In School & Besturen, september 1986.

Wat doet de intrede van de computer met de menselijke geest? Dat is niet eenduidig: onderzoek wijst zowel op effecten van 'een bezieling van de machine' als op 'mechanisering van de ziel'  en op 'instrumentalisering van relaties'  bij toename van kunstmatige intelligentie.

 

* Education, Technology and Ethics, Keynote speech Councel of European Catholic Education, 1984

Technological changes are moving on very fast. New technologies are quickly entering society and everybody's personal life. There should be room in education for ethical reflection, so as not to let technology have its autonomous development. We may expect from our schools a cultural-critical reflection in the domain of technology. Do schools pick up issues in their curriculum as the armament-race, war technology, environmental pollution and protection, biotechnology etc. In doing such things we keep in mind that technological innovation is not a goal in itself but a call for the sake of human dignity and responsability. 

 

* Lezing: Speculeren over de toekomst, eerstejaars studenten Katholieke Universiteit Nijmegen: , 1981

Aan de orde komen de volgende onderwerpen: toekomst als kenobject, toekomst als beheersobjekt en van planning, Delphi-onderzoek als mogelijkheid voor beleidsvorming.

 

* Waarnemingen voor de jaren tachtig, uitgave Centraal Bureau voor het Katholiek Onderwijs, 1980

Delphi-onderzoek naar toekomstverwachtingen voor het katholiek onderwijs over pluralisering, democratisering en regionalisering/professionalisering.

* Inleiding over democratisering en medezeggenschap in het onderwijs, NKSR-regionale Schoolraad Zuid Holland, 8 november 1980

Het gaat hierbij om een herverdeling van macht en zeggenschap. Deze behoeft een eigen regeling, organisatie en management. Gevaar dreigt dat naarmate de democratie binnen het bestuurlijk verband toeneemt, de invloed van individuele betrokkenen afneemt. Ter wille van een scheiding tussen besluitvorming en advisering is het niet gewenst dat bestuursleden tevens lid zijn van de adviserende gremia zoals personeels-  en ouderraad. De democratisering en medezeggenschap vereisen een van overheidswege faciliterend beleid.

 

* Onderwijs en samenleving, oriëntatie op economie of welzijn? (2), Streven januari 1980 

Essay over de spanning tussen allocatie en ontplooiing, tussen de economische en welzijnsfunctie.  

* Onderwijs en samenleving, de sociaal culturele oriëntatie (1), Streven, november 1979

Essay: Is het onderwijs een hefboom voor maatschappelijke vernieuwing of een instrument voor cultuuroverdracht? Anders gezegd: is het onderwijs een factor van verandering of toch een factor van reproductie? 

* Structuren van Besturen (1979) Uitgave van Centraal Bureau voor het Katholiek onderwijs.

Onderzoek naar de juridische, feitelijke en representatieve samenstelling van schoolbesturen in het katholiek funderend onderwijs.

* Kansen op onderwijs (1975), uitgave van de (Voorlopige) Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. 

Ongelijkheid in het onderwijs wordt benaderd naar de plaats die individuen innemen binnen het onderwijssysteem en naar de verdeling van individuen over posities in de samenleving. Aan welke criteria kunnen de ongelijkheid van kansen worden beschreven?