‘Als ik me wat ontmoedigd voel door het peil van de contemporaine Nederlandse literatuur, neem ik graag een Vestdijkje ter hand. Keus genoeg, tenslotte.’
Dit keer valt de keus van Sylvia Witteman op de in 1952 verschenen ‘contemporaine’ roman Op afbetaling. Het aardige daarvan is dat Vestdijks eigen uitspraak over de ommegang van contemporaine romans hierop van toepassing is. Nuchter stelde hij ter relativering van allerlei indelingen van zijn romans vast dat contemporaine romans op den duur vanzelf historische romans worden. In haar wekelijks column in de Volkskrant (15 januari) over een literair item is dat precies waarop Witteman uitkomt: zij sluit af met verwijzing naar ‘het merkwaardige tijdsbeeld’ in deze roman. Twee zaken voert zij daarvoor aan. Wat bezielde Olga die overspel pleegt met Grewestein, de veel oudere baas van haar man Henk Grond? Henk geeft als mogelijke verklaring haar ‘negerbloed’ en haar ‘Creoolse siëstamanieren’. Het commentaar van Witteman hierop is begrijpelijk: ‘Nou ja, dat moeten we maar “in de tijd zien”.’ Evenals Olga’s ‘beklagenswaardige bestaan’; zonder baan, één kind dat verzorgd wordt door een dienstbode heeft zij niets anders te doen dan wachten tot haar man weer thuiskomt. Maar ‘alleen al om dat merkwaardige tijdsbeeld is Op afbetaling het lezen waard’, oordeelt Witteman! De lezer ervaart historie.
Ook besteedt Witteman de nodige aandacht aan die merkwaardige hoofdpersoon Henk Grond, die zich danig misrekende nadat hij zijn vrouw ongezien betrapt had. Hij meende zelf vrijer en nooit meer bang te zijn voor overspel. Maar jaloezie en rancune blijken toch sterker dan die vrijheid. Henk Grond ontspoort.
Maak jouw eigen website met JouwWeb